Rechtsvormen in het ondernemingsrecht  

Rechtsvormen in het ondernemingsrecht  

Risico’s en kansen in verschillende rechtsvormen en samenwerkingsvormen 

Van de bv tot de nv, van de coöperatie tot de vereniging: wanneer het om rechtsvormen gaat ken je de termen vaak wel, maar de (juridische) implicaties van de keuze ervoor soms niet. In dit artikel nemen we je daarom mee langs de belangrijkste rechtsvormen, en de voordelen en risico’s die ze bieden. Daarnaast besteden we aandacht aan de rechtsvormen die je buitenlandse handelspartners kunnen hebben, aan de gevolgen die de keuze voor een rechtsvorm kan hebben in geval van faillissement of bij het aantrekken van financiering en gaan we in op het belang van het op de meest optimale manier van structureren wanneer je werkt met meerdere bv’s. Maar allereerst: wat is het belang van het kiezen van de juiste rechtsvorm?  

Het belang van het kiezen van de juiste rechtsvorm 

Het kiezen van de juiste rechtsvorm voor je onderneming is een belangrijke beslissing die gevolgen heeft voor je bedrijf, en soms ook voor jou persoonlijk. De rechtsvorm waarvoor gekozen wordt bepaalt namelijk in grote mate de juridische en fiscale structuur van de onderneming. Bovendien heeft het invloed op de aansprakelijkheid van de eigenaar(s) (zie hieronder), de belastingverplichtingen en de mogelijkheden om kapitaal aan te trekken. Het is daarom belangrijk om de juiste afweging te maken en de rechtsvorm te kiezen die het beste past bij de doelstellingen en behoeften van de nieuw op te richten onderneming. Een goed advies van een juridisch of fiscaal adviseur kan je hierbij helpen.

Crowe Peak is graag die betrouwbare adviseur. Direct een afspraak maken voor een fiscaal-juridisch advies? Neem contact op. Ben je je nog aan het oriënteren? Of ben je benieuwd welke verschillende manieren er zijn om een samenwerkingsverband in de juiste rechtsvorm te gieten? Lees dan verder. 

Crowe Peak is graag die betrouwbare adviseur.

Direct een afspraak maken met Joachim, onze fiscaal-juridisch specialist?

Joachim Eendebak

Head of Legal

Rechtsvormen met en zonder rechtspersoonlijkheid 

Misschien wel het meest relevante onderscheid tussen rechtsvormen is dat er rechtsvormen bestaan met en zonder zogenoemde ‘rechtspersoonlijkheid’. Wanneer een onderneming rechtspersoonlijkheid bezit is deze in staat om zelfstandig, dat wil zeggen, los van de personen die bij de organisatie betrokken zijn, rechten en verplichtingen te hebben. Dit stelt het bedrijf in staat om bijvoorbeeld contracten te sluiten, zaken in eigendom te hebben, maar ook om aangeklaagd te kunnen worden en aan verplichtingen gehouden te kunnen worden.  

Meer concreet betekent dit ook dat als een bedrijf met rechtspersoonlijkheid schulden heeft, de schuldeisers alleen het bedrijfsvermogen kunnen aanspreken en niet het persoonlijk vermogen van de eigenaren of de bestuurders van het bedrijf. Dit ‘afgescheiden vermogen’ is een belangrijk principe binnen het ondernemingsrecht en het zorgt ervoor dat ondernemers risico’s kunnen nemen zonder persoonlijk financiële gevolgen te hoeven dragen. Dit al dan niet ‘afschermen’ van de persoon achter een bedrijf kan ook een belangrijke reden te zijn om voor een bepaalde rechtsvorm te kiezen. Bij iedere rechtsvorm die verder in dit artikel wordt behandeld zullen we daarom ook aandacht besteden aan de vraag wat de gekozen rechtsvorm doet voor de mogelijke persoonlijke aansprakelijkheid van de betrokken personen in de onderneming.  

Nederlandse rechtsvormen; een overzicht  

Hieronder volgt een overzicht van de rechtsvormen die in Nederland worden gehanteerd.  

Eenmanszaak (geen rechtspersoonlijkheid) 

In Nederland staan meer dan een miljoen eenmanszaken ingeschreven. Dit maakt het meteen de meest voorkomende rechtsvorm van ons land. De naam van deze rechtsvorm zegt eigenlijk al precies wat het is: het is een door één persoon gevoerde zaak, een rechtsvorm waarin de ondernemer erachter de enige eigenaar en ook de feitelijk leidinggevende is. Deze ondernemer is persoonlijk aansprakelijk voor alle schulden en verplichtingen van de onderneming. Dit betekent dat hij/zij, bijvoorbeeld in situaties van faillissement of schulden, ook in privé kan worden aangesproken. Een ander belangrijk aspect van een eenmanszaak is dat de eigenaar verantwoordelijk is voor alle aspecten van de bedrijfsvoering. Dit behelst onder meer de financiën, de administratie en de belastingaangiften, maar ook het feitelijk werk/de levering van een dienst/de levering van het goed waartoe de onderneming zich verplicht. Hij/zij kan wel (ongelimiteerd) personeel in dienst nemen. Dit doet er echter niet aan af dat de ondernemer eindverantwoordelijk blijft. Sterker, je zou kunnen zeggen: hoe meer personeel, hoe meer (onoverzichtelijke) verplichtingen voor de ondernemer.  

Let op de levenspartner!  

Verder is cruciaal dat in sommige gevallen de levenspartner van de eigenaar van een eenmanszaak ook financieel risico kan lopen. In principe bestaat voor een partner geen direct risico wanneer hij/zij niet betrokken is bij de onderneming. Echter, wanneer de eigenaar van de zaak persoonlijk aansprakelijk wordt gesteld voor schulden of verplichtingen van de onderneming kan dit invloed hebben op het persoonlijk vermogen/het boedelvermogen van een eventueel huwelijk of geregistreerd partnerschap. Daarom kan het voor partners van eigenaren van eenmanszaken wel verstandig zijn om huwelijkse voorwaarden op te stellen die rekening houden met het scenario dat er problemen ontstaan in de eenmanszaak. 

Desalniettemin is de eenmanszaak in Nederland dus een zeer geliefde rechtsvorm. Dit heeft ermee te maken dat het gezien wordt als een ‘makkelijke’ rechtsvorm. Er zijn geen wettelijke eisen met betrekking tot het minimumkapitaal bij oprichting of voor bijvoorbeeld controle of deponering van een jaarrekening. Ook is er – behalve de inkomstenbelasting die de eigenaar over de winst uit de onderneming betaalt en afdracht van btw – geen aparte belastingplicht voor de onderneming zelf.  

Is jouw eenmanszaak toe aan de evolutie tot bv? Of wil je gaan samenwerken met andere ondernemers?

Onze adviseurs denken graag met je mee.

Plan direct je gesprek in

BV – besloten vennootschap (rechtspersoonlijkheid) 

De BV, bv of B.V., oftewel de ‘besloten vennootschap’ is misschien wel de meest bekende rechtsvorm van Nederland. Een bv is een rechtsvorm waarbij het vermogen van de onderneming gescheiden is van het privévermogen van de eigenaren, de zogenoemde ‘aandeelhouders’. Een bv wordt op dagelijkse basis bestuurd door een bestuur, dat – afhankelijk van hoe de statuten van de bv in elkaar zitten – toestemming voor acties moet vragen van de aandeelhouders. 

De oprichting van een bv is vaak de eerste stap naar verdere professionalisering of uitbreiding van een eenmanszaak en dient bovendien voor veel grote concerns als handige tool om hun bedrijfsstructuur op te zetten door niet alleen gebruik te maken van operationeel actieve werkmaatschappijen, maar ook van bijvoorbeeld holdings, bv’s die optreden als bestuurders van andere bv’s en dochtermaatschappijen met verschillende doelen. 

Of een bv een voordelige rechtsvorm is voor jouw organisatie hangt van verschillende componenten af. Dit zijn grofweg de voor- en nadelen: 

Voordelen 

• Beperkte aansprakelijkheid: bij een bv is het vermogen van de onderneming gescheiden van het privévermogen van de aandeelhouders, de eigenaars.  
• Professioneel imago: een bv wordt over het algemeen beschouwd als een wat meer professionele/betrouwbare rechtsvorm dan een eenmanszaak of vof. Dit, terwijl dit in praktijk helemaal niet zo hoeft te zijn. Toch is dit branding argument ook een belangrijk aspect in de keuze van veel ondernemers om een al bestaande onderneming om te zetten in een bv. 
• Belastingvoordelen: bij een bv gelden belastingvoordelen zoals de mogelijkheid om winst uit te stellen en te profiteren van speciale tarieven voor de vennootschapsbelasting. Om de meest optimale belastingstructuur op te zetten is het sowieso voor aandeelhouders en bestuurders van bv’s aan te raden advies in te winnen van een fiscalist. Crowe Peak biedt uitstekende diensten op dit gebied.  

Nadelen 

• Oprichtingskosten: de oprichtingskosten van een bv zijn over het algemeen hoger dan bij een aantal andere rechtsvormen (zie overzicht hieronder); 
• Jaarlijkse kosten: er zijn jaarlijkse kosten verbonden aan het hebben van een bv, zoals de kosten omtrent de corporate housekeeping en financiële administratie en het inhuren van een accountant.  
• Beperkte privacy: een bv moet jaarlijks haar jaarrekening publiceren bij de Kamer van Koophandel. Dit betekent dat ondernemers minder privacy genieten als zij eigenaar zijn van een bv.  

Maatschap (geen rechtspersoonlijkheid) 

Een maatschap is een samenwerkings(rechts)vorm zonder rechtspersoonlijkheid. De samenwerkende personen ‘maten’, drijven gezamenlijk de onderneming, maar brengen ieder individueel kennis, arbeid, geld of goederen in. Ze delen vervolgens in de winst of het verlies van de onderneming. Een belangrijk kenmerk van een maatschap is dat de maten gezamenlijk verantwoordelijk en aansprakelijk zijn voor de schulden en verplichtingen van de onderneming. Dit betekent dat de maten met hun privévermogen aangesproken kunnen worden bij faillissement of schulden. Een maatschap is in principe eenvoudig op te zetten en kent geen minimumkapitaalvereisten. Ook is er geen oprichtingsakte nodig, maar kan/moet er wel een maatschapscontract worden opgesteld waarin afspraken tussen de maten worden vastgelegd. Het maatschapscontract biedt ook een grote mate van flexibiliteit, zoals op het gebied van verdeling van winsten. Dit kan een reden zijn om voor een maatschap te kiezen, in plaats van voor bijvoorbeeld een besloten vennootschap. 

Een maatschap is met name geschikt voor vrije beroepen – zoals die van advocaten, artsen en accountants – waarbij de maten hun eigen specialisme inbrengen en gezamenlijk diensten verlenen. Dit hangt ook samen met het feit dat maten zelf inkomstenbelasting over hun aandeel in de winst uit de maatschap betalen en er dus geen aparte belastingplicht voor de onderneming bestaat.  

VOF – vennootschap onder firma (geen rechtspersoonlijkheid) 

Een vennootschap onder firma, in de volksmond ook wel ‘vof’ genoemd, is ook een samenwerkingsverband zonder rechtspersoonlijkheid waarin verschillende firmanten verschillende zaken in de onderneming kunnen brengen en vervolgens de winst of het verlies uit die onderneming delen. Toch verschilt het van een maatschap en een CV.  

Een belangrijk kenmerk van een VOF is dat de vennoten gezamenlijk verantwoordelijk en aansprakelijk zijn voor de schulden en verplichtingen van de onderneming. Dit betekent dat de vennoten met hun privévermogen aangesproken kunnen worden bij faillissement of schulden. Een VOF is met name geschikt voor ondernemingen waarbij de vennoten elkaar aanvullen en gezamenlijk een breder aanbod van producten of diensten kunnen leveren. De vennoten betalen, net als maten (zie hierboven) op individuele basis inkomstenbelasting over hun aandeel in de winst uit de VOF en is er geen aparte belastingplicht voor de onderneming zelf. 

De VOF wordt met een contract opgericht, wat ook flexibiliteit biedt, zoals op het gebied van verdeling van winsten. Dit kan een reden zijn om voor een VOF te kiezen, in plaats van voor bijvoorbeeld een besloten vennootschap. 

CV – commanditaire vennootschap (geen rechtspersoonlijkheid) 

Waar in de maatschap en in de vof de maten of firmanten veelal op basis van gelijkwaardigheid opereren bestaan er ook rechtsvormen waarin wel wordt samengewerkt, maar vanuit verschillende posities. De belangrijkste rechtsvorm die dergelijke samenwerkingen faciliteert is de commanditaire vennootschap (cv).   

Een commanditaire vennootschap (CV) is een samenwerkingsverband tussen twee of meer personen, waarbij er minimaal één een zogenoemd “beherend vennoot” is en (minstens) één “stille vennoot”. De beherend vennoot heeft de dagelijkse leiding over de onderneming en is volledig aansprakelijk voor de schulden van de CV. De stille vennoot brengt kapitaal in en heeft geen zeggenschap over de bedrijfsvoering, maar draagt ook slechts beperkt aansprakelijkheid voor de schulden van de CV. 

Een belangrijk kenmerk van een CV is dat de stille vennoot niet betrokken is bij de dagelijkse bedrijfsvoering. Hij of zij mag in beginsel niet namens de CV handelen en heeft meestal geen tekenbevoegdheid. Dit betekent dat de stille vennoot niet aansprakelijk gesteld kan worden voor de schulden van de CV, tenzij deze zich actief bemoeit met de bedrijfsvoering. 

Een CV kan worden opgericht door middel van een notariële akte, waarin afspraken tussen de vennoten worden vastgelegd. Hierbij kan gedacht worden aan afspraken over de inbreng van kapitaal en arbeid, de verdeling van winst en verlies en de besluitvorming binnen de CV. Een CV is met name geschikt voor ondernemers die op zoek zijn naar een vorm van samenwerking waarbij één of meer stille vennoten kapitaal inbrengen, maar geen actieve rol spelen in de bedrijfsvoering. Een voordeel daarbij is dus ook dat de stille vennoot een beperkte aansprakelijkheid heeft, wat bij een gewone maatschap en VOF niet goed mogelijk is. 

Vereniging (rechtspersoonlijkheid) 

De rechtsvorm ‘vereniging’ ken je vast wel vanuit je vrije tijd. De tennisvereniging, de bridgevereniging, de schaatsvereniging en de carnavalsvereniging zijn veelal juridisch ook daadwerkelijk ingestoken als “vereniging”. Kenmerkend voor een verenging is dat deze wordt gevormd met in het achterhoofd een gemeenschappelijk doel van mensen die geen geldelijk gewin met dat doel nastreven. De vereniging heeft daarom inherent ook geen winstoogmerk. Dat maakt ook mogelijk dat de mensen achter de vereniging, de ‘leden’ in principe niet aansprakelijk zijn voor de schulden van de vereniging. Een voordeel van de vereniging is verder dat de leden een grote mate van zelfstandigheid behouden, maar wel inspraak hebben in het beleid. 

Verenigingen worden opgericht door middel van statuten. Deze bevatten onder meer afspraken over het doel van de organisatie, de wijze van besluitvorming, de contributie van de leden en de benoeming van het bestuur. Dit bestuur heeft de dagelijkse leiding en vertegenwoordigt de vereniging naar buiten toe. De leden hebben op hun beurt zeggenschap binnen de vereniging (net zoals aandeelhouders dat hebben in een bv of nv en beslissen onder meer over de benoeming van het bestuur, en de goedkeuring van de begroting.  

Stichting (rechtspersoonlijkheid) 

Naast de vereniging kennen veel mensen die buiten hun werk actief zijn in samenwerking met andere mensen vooral de ‘stichting’. Een stichting wordt vaak opgericht met als oogmerk het bouwen van een organisatie die een bepaald doel nastreeft, zoals het bevorderen van cultuur of natuurbehoud, het steunen van goede doelen of het beheren van (een) vermogen. Een stichting heeft in tegenstelling tot een vereniging geen leden, maar heeft wel een bestuur.  

Een stichting wordt opgericht door middel van een notariële akte, waarin het doel wordt vastgelegd. Hierbij is van belang dat een stichting geen ‘eigenaren’ of ‘aandeelhouders’ heeft. Dit is een belangrijk voordeel van de stichting: de stichting heeft veelal een onafhankelijke positie van haar stakeholders. Het bestuur bepaalt zelf het beleid. Wel kan de stichting zo zijn opgezet dat in het bestuur ook vertegenwoordigers van de stakeholders plaatsnemen. Ook kan er bijvoorbeeld een “raad van advies” worden ingesteld om te zorgen dat belanghebbenden toch enige inspraak hebben op het beleid. 

In dat kader is het ook logisch dat een stichting rechtspersoonlijkheid heeft. Bovendien kan een stichting niet zomaar worden opgeheven. Het bestuur van de stichting heeft als taak het doel van de stichting te verwezenlijken en kan daarvoor gelden en andere middelen beheren en aanwenden. Het bestuur kan slechts in uitzonderlijke gevallen aansprakelijk worden gesteld voor schulden van de stichting. In beginsel is de stichting zelf aansprakelijk.  

Coöperatie (rechtspersoonlijkheid) 

Wanneer je coöperatie zegt denken veel mensen: Rabobank. Dit instituut is namelijk de bekendste coöperatie van ons land. Dit betekent dat de Rabobank geen aandeelhouders heeft, maar leden. Een coöperatie is namelijk een rechtsvorm waarin leden gezamenlijk eigenaar zijn van het bedrijf dat wordt gevoerd en waarin de leden samen beslissen over het beleid dat daarvoor nodig is. Anders gezegd is het bij een coöperatie zo dat meerdere personen of bedrijven samenwerken om gezamenlijk voordeel te behalen. Deze rechtsvorm wordt gekenmerkt door een democratische structuur. De leden zijn over het algemeen niet persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van de coöperatie. Dit kan alleen als zij hier zich hiertoe apart, middels bijvoorbeeld een borgstellingsovereenkomst, toe hebben verbonden. De coöperatie lijkt dus op de vereniging. De leden behouden hun zelfstandigheid.  

De coöperatie wordt veel gebruikt voor een specifiek doel dat wordt gedeeld door de leden. Voorbeelden hiervan zijn het inkopen van goederen, het leveren van diensten of het investeren in een project. Naast het feit dat veel mensen het als prettig ervaren dat de coöperatie een coöperatieve samenwerkingsvorm bevordert kan het kiezen voor een coöperatie ook fiscale voordelen hebben. Een voorbeeld hiervan is dat er voor coöperaties een vrijstelling van de vennootschapsbelasting geldt.

Meer weten over de fiscale voordelen van coöperaties? Of wil je dat onze fiscalisten jullie fiscale- en of bedrijfsstructuur eens kritisch onder de loep nemen? Neem direct contact op voor een persoonlijk gesprek.  

Onderlinge waarborgmaatschappij (rechtspersoonlijkheid) 

Een specifieke vorm van een coöperatie is een onderlinge waarborgmaatschappij. Dit is een coöperatie waarin leden gezamenlijk financiële risico’s dragen. De belangrijkste taak is daarmee het bieden van verzekeringen aan leden. Het onderscheid met een commerciële verzekeraar is dat een onderlinge waarborgmaatschappij niet gericht is op het maken van winst, maar puur op het voorzien in de behoeften van leden.  

Een onderlinge waarborgmaatschappij werkt daarmee ook op basis van onderling vertrouwen en probeert de kosten van de verzekeringen zo laag mogelijk te houden. De leden van onderlinge waarborgmaatschappijen hebben inspraak op de besluitvorming in de maatschappij en ontvangen vaak een deel van de winst in de vorm van een dividend of korting op hun premies. Een goed voorbeeld van onderlinge waarborgmaatschappijen in Nederland zijn particuliere arbeidsongeschiktheidsregelingen die veel zelfstandigen onderling opmaken.  

NV – naamloze vennootschap (rechtspersoonlijkheid) 

De nv is in zekere zin de overtreffende trap van de bv. De aandelen in een nv worden namelijk niet gehouden door een besloten (vandaar de naam ‘bv’) groep aandeelhouders, maar door een open groep (naamloze) aandeelhouders. Het aandelenkapitaal wordt verdeeld over een bepaalde groep aandeelhouders die die aandelen vervolgens vrij kunnen verhandelen. Een nv heeft net als een bv rechtspersoonlijkheid.  

Een NV wordt bestuurd door een directie (bestuur) en gecontroleerd door een toezichthoudende raad van commissarissen. De aandeelhouders hebben veelal geen directe zeggenschap over het beleid van de onderneming, maar kunnen via de algemene vergadering van aandeelhouders wel invloed uitoefenen.  

Het grootste verschil tussen een nv en een bv zit daarmee in de zeggenschap en de aansprakelijkheid van de eigenaren. Bij een NV zijn de aandeelhouders eigenaar van de onderneming, maar hebben zij op operationeel vlak maar beperkte inspraak, terwijl bij de bv de ‘directeur-grootaandeelhouder’ (DGA) vaak de enige aandeelhouder is en daarmee volledige zeggenschap heeft. Daarnaast zijn aandeelhouders bijna nooit aansprakelijk te houden voor schulden van de onderneming, terwijl dit in een bv-constructie vaak wel kans tot slagen heeft via een beroep op bestuurdersaansprakelijkheid. Dit geldt alleen als een aandeelhouder tevens bestuurder is van de bv.  

Rechtsvorm of samenwerkingsvorm?  

Consortium 

Een vreemde eend in de bijt in de wereld van rechtsvormen is het ‘consortium’. Hoewel het consortium vaak in één adem genoemd wordt met rechtsvormen die uit samenwerkingen van ondernemers bestaan is een consortium officieel geen rechtsvorm, maar een samenwerkingsverband tussen twee of meer bedrijven of organisaties. Het doel van een consortium is om een gezamenlijk project uit te voeren waarbij deelnemers elkaar aanvullen in kennis, expertise en middelen. De deelnemers hebben vaak een verschillende expertise, waardoor het niet voor de hand ligt dat zijn verdergaand samenwerken dan noodzakelijk is voor het project. 

Een samenwerking binnen een consortium wordt ook niet notarieel of in statuten vastgelegd, maar in een consortiumovereenkomst waarin afspraken worden gemaakt over bijvoorbeeld verdeling van de kosten en opbrengsten, verdeling van verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid en de duur van de samenwerking.  

Omdat een consortium dus niet een opzichzelfstaande rechtsvorm betreft en dus ook geen rechtspersoonlijkheid heeft, is het belangrijk te realiseren dat deelnemers aan een consortium in beginsel allemaal voor zichzelf verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van hun deel van de opdracht en het nakomen van hun verplichtingen. Wanneer je als derde partij een overeenkomst sluit met een consortium kan je de verschillende achterliggende partijen echter veelal wel vaak hoofdelijk aansprakelijk stellen wanneer één van de partijen binnen het consortium zijn afspraken niet nakomt. Dit is vaak contractueel vastgelegd als een vereiste van de klant van het consortium. Er kan ook sprake zijn van een gelaagde structuur: De “consortiumleider” is aansprakelijk, en intern is tegenover de consortiumleider de verantwoordelijke partner aansprakelijk voor die schade. Een consortiumovereenkomst bevat vaak ook afspraken over communicatielijnen: welke personen hebben contact met elkaar over specifieke projectzaken? 

In een consortiumovereenkomst staan vaak ook afspraken over hoe wordt omgegaan met claims van anderen dan de opdrachtgever. Ook verdeling van opbrengsten en het gebruik van elkaars knowhow en intellectuele eigendom kunnen zijn geregeld in de consortiumovereenkomst. Als deze zaken vertrouwelijk moeten blijven kan er een afzonderlijke overeenkomst worden opgesteld tussen de leden enerzijds, en anderzijds tussen het consortium en de klant.’ 

Het mag duidelijk zijn dat een consortiumovereenkomst een ongeëvenaarde flexibiliteit heeft. Daar staat tegenover dat bij complexe projecten het moeilijk kan zijn om alle “regelzaken” goed op te schrijven, en op een manier die alle mogelijke scenario’s ondervangt. Bij een langdurige samenwerking kan daarom een joint venture ook uitkomst bieden. Een joint venture heeft als voordeel dat deels van de vertrouwde structuur van een rechtspersoon zoals een bv gebruik wordt gemaakt, en deels van contractuele afspraken. Meer over joint ventures lees je hieronder.  

Joint venture 

Een andere samenwerkingsvorm die voor derde partijen verdacht veel weg kan hebben van een separate rechtsvorm is dus een ‘joint-venture’. Een joint venture wordt vaak opgericht met dezelfde soort doelen als een consortium. Net als het consortium heeft een joint-venture ook een contractuele basis en geen separate rechtspersoonlijkheid. Anders dan bij een consortium wordt bij een joint-venture echter wel vaak een nieuwe juridische entiteit (met rechtspersoonlijkheid) opgericht die namens de samenwerkende partijen de opdracht die ze voor ogen hebben gaat uitvoeren. Ook wordt in een joint-venture-constructie over het algemeen meer uitgegaan van het ‘in gezamenlijkheid’ aanpakken en verdelen van zaken als kosten, inhuren van personeel, inkoop en planning, terwijl het in een consortiumovereenkomst vaak meer ‘ieder voor zich’ is, met slechts een gezamenlijk doel voor ogen.  

Bij een joint venture zijn partijen “gedwongen” tot samenwerken als zij bijvoorbeeld een bv hebben opgericht. In de bv moeten dan de regels voor (goed) bestuur worden gevolgd. Het risico is dan minder groot dat één van de partijen zich onttrekt aan zijn verantwoordelijkheden, of probeert “weg te duiken”: De vaste overlegstructuur en het aansprakelijkheidsregime van de rechtspersoon biedt daarvoor minder ruimte. 

Heb je een samenwerking met verschillende bedrijven voor ogen en ben je benieuwd welke samenwerkingsvorm het meest geschikt is en de minste risico’s voor jouw onderneming oplevert? Crowe Peak biedt graag advies op maat op dit gebied. Schets hier je situatie, dan nemen wij contact op.  

Wet modernisering personenvennootschappen vervaagt verschil tussen maatschap, vof en cv  

Momenteel bestaan er nog (beperkte) verschillen tussen een maatschap en een vof en flinke verschillen tussen deze twee rechtsvormen en de cv (zie hierboven). Dit onderscheid zal vervagen wanneer de Wet modernisering personenvennootschappen zal worden ingevoerd. Deze (voorgenomen) nieuwe wet moet het voor ondernemers simpeler maken om samen een bedrijf te starten. Onder de nieuwe wet wordt het aantal personenvennootschappen teruggebracht van drie (maatschap, vof, cv) naar twee (vennootschap en cv). Dit betekent dat de vof en de maatschap feitelijk verdwijnen. Dit heeft onder andere gevolgen voor de aansprakelijkheid van de vennoten op basis van beroeps- en bedrijfsmatige activiteiten.  

Een andere zeer belangrijke wijziging die met de wet modernisering personenvennootschappen in zal gaan is dat de cv en de vennootschap ook rechtspersoonlijkheid kunnen krijgen. Dit maakt ook dat vennoten makkelijker zullen kunnen in- en uittreden en overdracht van het bedrijf gemakkelijker wordt. De onderneming drijft dan immers niet meer volledig op de maten/firmanten. De nieuwe wet zal daarmee naar verwachting ook meer zekerheid bieden voor zowel schuldeisers als de vennoten.  

Voor zover het de commanditaire vennootschap betreft is een belangrijke op handen zijnde wijziging dat de commanditaire (stille) vennoot volgens de concept-wet na invoering ook in het openbaar handelingen voor de cv zal mogen doen. Dit kan hij dan doen op basis van een volmacht, zonder dat hij medeaansprakelijk wordt voor een eventuele schuld die door zijn handelen ontstaat. Daarmee wordt het opereren binnen een cv flexibeler, zonder dat schuldeisers actief worden benadeeld.  

De ingangsdatum van de Wet modernisering personenvennootschappen (Wmp) is nog niet bekend. Momenteel wordt de zogenoemde ‘internetconsultatie’ geëvalueerd. Crowe Peak houdt alle ontwikkelingen hieromtrent uiteraard nauwlettend in de gaten en informeert bij relevant nieuws.

Rechtsvormen: van maatschap tot NV, een overzicht  

Let op dat voor een deel van deze rechtsvormen geldt dat ook een verplichting tot inschrijving in het UBO-register bestaat. Of dit voor jouw (beoogde) rechtsvorm geldt hangt af van jouw situatie.

De belangrijkste buitenlandse rechtsvormen; een overzicht  

Wanneer je veel zakendoet over de grens, wil je graag weten met wie je te maken hebt. Hieronder volgt een overzicht van de benamingen van gelijksoortige rechtsvormen als in Nederland in de belangrijkste economieën waarin Nederlandse ondernemers zakendoen. Het is hierbij belangrijk op te merken dat landen – ook binnen de EU – zelfstandig van elkaar ondernemingsrechtregels opstellen. Dit betekent dat de regels omtrent rechtsvormen ook per land (enorm) kunnen verschillen. Wanneer je problemen ondervindt met, of vragen hebt over een buitenlandse zakenpartner, investeerder, crediteur of debiteur is het daarom altijd verstandig professioneel advies in te winnen. Bij Crowe Peak zijn we met ons internationale netwerk verspreid over meer dan 150 landen thuis in veel verschillende jurisdicties. Daarmee zijn we je ideale partner voor juridische zaken in het buitenland. Neem contact op of schrijf je in voor onze nieuwsbrief.

Rechtsvormkeuze en faillissement  

Zoals uit bovenstaande blijkt, valt er enorm veel te kiezen op het gebied van rechtsvormen. Maar zijn die keuzes nu, los van het geld dat je nodig hebt om bepaalde rechtsvormen op te richten, nu echt relevant? Het antwoord op die vraag is “ja”. En dat geldt te meer wanneer er sprake is van een faillissement. Dat is namelijk het moment waarop de keuze voor een bepaalde rechtsvorm zich kan gaan wreken op een ondernemer.  

De keuze voor een bepaalde rechtsvorm kan namelijk grote gevolgen hebben in het geval van een faillissement. Bij een eenmanszaak, maatschap, VOF of cv is er geen onderscheid tussen het vermogen van de onderneming en het privévermogen van de eigenaar(s), wat betekent dat bij een faillissement van de onderneming ook het privévermogen van de eigenaar(s) in gevaar kan komen.  

Bij een bv of nv is daarentegen sprake van een afgescheiden vermogen: het vermogen van de onderneming staat los van het privévermogen van de eigenaren. Dit is alleen anders wanneer deze zich op enige wijze persoonlijk verbonden hebben aan die schulden, bijvoorbeeld bij een bankkrediet of andere financiering. Ook kan het zo zijn dat de bestuurders van een bv of een nv persoonlijk aansprakelijk worden gesteld bij bijvoorbeeld wanbestuur of het achterhouden van informatie. Dit geldt ook voor bestuurders van coöperaties, verenigingen, stichtingen en personenvennootschappen met rechtspersoonlijkheid.  

Rechtsvormkeuze en financiering 

Een andere belangrijke pijler om in het achterhoofd te houden wanneer de afweging voor een bepaalde rechtsvormkeuze wordt gemaakt is het mogelijke gevolg voor de mogelijkheid tot financiering.  

Een eenmanszaak en een VOF zijn bijvoorbeeld relatief eenvoudig op te richten, maar de eigenaar(s) zijn persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van de onderneming. Dit kan het lastiger maken om financiering aan te trekken: Bij een VOF loopt een investeerder meer risico dan hij loopt als aandeelhouder bij een bv. En een financier die investeert in een eenmanszaak kan extra risico lopen, als een ondernemer in privé onverstandige financiële beslisingen neemt. Een maatschap en een bv bieden zo bezien meer zekerheid voor de financier, ook al omdat een maatschap of bv op zichzelf een grotere continuïteit hebben dan een vof en eenmanszaak. Ook speelt de perceptie mee dat een bv een meer professionele en transparante rechtsvorm zou zijn, met duidelijke regels en verantwoordelijkheden voor bestuurders en aandeelhouders. 

De keuze voor een rechtsvorm kan ook invloed hebben op de mogelijkheid om extern kapitaal aan te trekken. Een bv kan bijvoorbeeld aandelen uitgeven, waardoor het mogelijk is om kapitaal aan te trekken van nieuwe investeerders. Een vereniging of stichting kan subsidies aanvragen en donaties ontvangen. 

Tot slot kan ook de fiscale behandeling van de rechtsvorm invloed hebben op de financieringsmogelijkheden. Zo gelden er bijvoorbeeld specifieke regels voor de fiscale behandeling van winstuitkeringen aan vennoten of aandeelhouders. Het is daarom belangrijk om bij de keuze voor een rechtsvorm niet alleen te kijken naar de juridische aspecten, maar ook naar de financiële gevolgen. Wil je meer weten over de implicaties van een rechtskeuze voor de mogelijkheid tot financiering? Of ben je bezig met (her)financiering van je onderneming of bepaalde operaties en wens je te sparren over de juridische consequenties van het aantrekken van vreemd kapitaal? Worden zekerheden van je organisatie verlangt waarvan je de gevolgen nog niet kan overzien? De juristen van Crowe Peak kijken graag met je mee. Neem gerust contact met ons op.  

Rechtsvormen en bedrijfsstructuur 

Er zijn dus veel mogelijkheden ten aanzien van de keuze voor een bepaalde rechtsvorm. De vraag die daarna voor veel meer gevestigde ondernemers landt is: hoe structureer ik mijn verschillende rechtsvormen het best onderling en in verhouding tot elkaar? Dit geldt vooral wanneer je bedrijf opgebouwd is uit verschillende bv’s. De stelling ‘één bv is geen bv’ is in dat kader ondertussen welbekend.  

Over het structuren van bv’s is veel te zeggen, maar in ieder geval dit: een werkmaatschappij waar je persoonlijk direct een belang in hebt schermt je in privé niet af van de risico’s en biedt ook geen mogelijkheid om kapitaal uit de werkmaatschappij veilig te stellen zonder daar direct belasting over te betalen. Daarom wordt er bijna altijd een holdingvennootschap tussen de werkmaatschappij en de aandeelhouder geschoven. Echter, naarmate de onderneming groter wordt zal dit wellicht niet langer voldoende zijn. Laat je daarom op dit gebied altijd professioneel adviseren. Verder gelden nog de volgende aandachtspunten.  

Activiteiten splitsen in verschillende bv’s 

Indien er verschillende activiteiten zijn binnen de onderneming kan het raadzaam zijn deze te splitsen over meerdere bv’s. Zo beïnvloeden de activiteiten die minder goed lopen niet de activiteiten die een stuk beter lopen. Tevens is het, sinds de gewijzigde tarieven in de vennootschapsbelasting (Vpb), soms fiscaal rendabel om vennootschappen op te splitsen.  

In 2021 werd de schijfgrens van het lage VPB-tarief van 15% verhoogd met € 45.000 tot € 245.000. In 2022 werd deze grens nog verder verhoogd tot € 395.000. In 2023 is de grens voor het lage tarief verlaagd van € 395.000 winst naar € 200.000. Het lage tarief van 15% is verhoogd naar 19%. Bedrijven met een winst vanaf € 200.000 betalen vanaf 1 januari 2023 verder het hoge tarief van 25,8%. In 2024 kijkt het kabinet opnieuw naar het lage tarief. 

Waardevolle activa in een aparte vennootschap 

Bezit de onderneming ook onroerend goed? Dan kan het raadzaam zijn dit onroerend goed in een aparte bv te plaatsen op een strategische plek in de structuur. Hierdoor is het onroerend goed veilig als een andere vennootschap in slecht weer raakt. Ook worden delen van de onderneming hierdoor makkelijker verkoopbaar omdat het onroerend goed niet direct mee verkocht hoeft te worden. 

Dit geldt niet alleen voor onroerend goed. Ook waardevolle machines of eventuele patenten kun je veiligstellen door deze af te splitsen van de actieve werkmaatschappijen waar het ondernemersrisico ligt. 

Groepsfinanciering 

Als de onderneming veel vermogen bezit maar er gelijktijdig ook veel werkkapitaal nodig is in de groep, kan het raadzaam zijn een beheerdersvennootschap op te richten die het vermogen beheert en de actieve werkmaatschappijen voorziet van werkkapitaal indien nodig. Het voordeel hiervan is dat de groep met eigen middelen wordt gefinancierd, niet elke werkmaatschappij apart financiering hoeft aan te vragen bij de bank en dat, indien mogelijk, de rentebaten ook weer ten goede komen van de groep. 

Zoals al is aangegeven, bestaat er niet een algemene optimale structuur. Welke structuur bij je onderneming past hangt af van de eigen wensen van de organisatie, de toekomstvisie, het vakgebied van de onderneming en de daarmee samenhangende (juridische) risico’s. 

Wil je weten wat de optimale juridische structuur is voor uw onderneming? Of wil je nagaan of de huidige structuur nog wel passend is? Neem dan contact op met onze adviseurs voor meer informatie. 

Meer weten? 

Ga je alleen of met anderen een onderneming beginnen? Heb je interesse in het oprichten van een VOF, een maatschap, een CV, en BV, een stichting, vereniging, coöperatie of een STAK? De specialisten van Crowe Peak denken graag mee over de beste rechtsvorm voor je (voorgenomen) onderneming. Ook hebben we geruime ervaring in adviseren over bedrijfsstructurering, herstructurering en bedrijfsovernames. Hierbij komt ook van pas dat we samenwerken met een fantastisch team van gespecialiseerde fiscalisten en accountants. Ontdekken wat Crowe Peak voor jou kan betekenen? Neem contact op.